Vorige week zijn op Sparrenhof de bosdagen van start gegaan. Een project dat ik samen met Ellen Rohaan en Rolf Touwen van Fontys vorm heb gegeven. Maar wat zijn dat nu precies die bosdagen?

Allereerst nog maar even een reminder waar Sparrenhof voor staat qua onderwijs, educatie en opvoeding. Voor een uitgebreide uiteenzetting kun je terecht op onze website, maar in het kort komt het hier op neer. Ont-moeten en Ont-wikkelen om zo kinderen en jongeren meer veerkracht te geven. Deze woorden zijn niet per ongeluk zo geschreven. Ze hebben een dubbele betekenis.

Ont-moeten is in de eerste plaats elkaar tegenkomen, alle leeftijden en alle niveau’s. Maar ook het niet moeten, of anders gezegd: zonder prestatiedruk. Ont-wikkelen is natuurlijk de algemene ontwikkeling van het kind en de jongere, maar ook het verwijderen van “wikkels” om te kijken waar diep van binnen nu echt je talenten liggen. En hoe je gewoon jezelf kunt zijn.

En dat is wat nu bij die bosdagen centraal staat. Een klas van een basisschool komt naar Sparrenhof en na een heel korte introductie en een paar speel-regels (voor hun fysieke veiligheid) rondom een kampvuur, gaan de kinderen het bos in. Om te ontdekken, te spelen en grenzen te verkennen. De begeleiders van de school wordt verzocht om zo min mogelijk te doen. Meespelen mag wel . Om te kijken hoe kinderen spelen en leren zonder instructie worden hun activiteiten gevolgd en geobserveerd door twee onderzoekers.

Inmiddels hebben zich meer dan 11 scholen aangemeld en komen meer dan 800 kinderen naar Sparrenhof voor deze ervaring. We hebben zelfs al scholen moeten teleurstellen omdat alle dagen vol zaten, maar we zijn al bezig om te kijken naar een vervolg voor volgend schooljaar.

De eerste dagen zijn geweest en ik heb genoten hoe kinderen urenlang zichzelf bezig houden, dieren en insecten ontdekken, brood roosteren, hutten bouwen, een bos wc gebruiken, vuurtje stoken, pijlen snijden, en vooral plezier hebben. Ook de reacties van de leerkrachten en ouders zijn enthousiast en hartverwarmend. Wat een pracht job om kinderen zulke mooie herinneringen te bezorgen.

En het liedje hiernaast van Thomas Pieters en Senna Willems waar ik voor Kamerata Zuid het orkest arrangement schreef, gaat weliswaar niet over een bos, maar ik kan me zomaar voorstellen dat deze kinderen jaren later ook op deze manier terugdenken aan hun kindzijn.

Het is nu bijna een jaar geleden dat Hier adem ik vrij in première ging. Een van de hoofdthema’s van deze musical was de biseksualiteit van Willem II en hoe dit invloed had op zijn huwelijk met Anna Paulowna.

De musical volgt het leven van Willem II vanaf zijn aankomst in Nederland nadat hij met Anna Paulowna aan het Russische hof was getrouwd. Gaandeweg het verhaal wordt duidelijk dat hij al langer ook gevoelens koesterde voor mannen. Iets wat halverwege de 19e eeuw niet openlijk kon worden geuit. En al helemaal niet als het om de adel ging.

Op een gegeven moment moet Willem II er voor uitkomen binnen eigen kring omdat hij gechanteerd wordt. Zijn vader Willem I en de broer van Anna Paulowna de Russische Tsaar spreken uitdrukkelijk hun walging uit. De Russische hofdames van Anna, die ook als ogen en oren van de tsaar aan het Nederlandse hof fungeerden, laten daarna ook hun ontzetting over dit feit blijken in het lied “Gods Schepping”

Voor de jonge vrouwen die deze rollen speelden was dit een behoorlijke opgave, aangezien zijzelf sterke voorstanders waren van emancipatie, vrouwenrechten en rechten voor de lhbtq+ gemeenschap. Het lied was dan ook bedoeld als een cynische aanklacht tegen het conservatieve gedachtengoed over homoseksualiteit en de positie van de vrouw.

Wij als makers hadden echter nooit kunnen vermoeden dat een jaar later er een negatief reisadvies zou komen voor de lhbtq+ gemeenschap richting Amerika. Dat bepaalde Europese landen als bijv. Hongarije en Rusland nog steeds zeer conservatief zijn op dit gebied wisten we toen ook al. Maar dat de VS en met name de regering van Trump alle afwijkingen van traditioneel man of vrouw zouden verwerpen, hadden we toen we de musical schreven nooit kunnen denken.

Hierdoor is het lied eigenlijk alleen maar te beluisteren in de volledige context van de musical. Maar ik hoop dat met mijn uitleg het voor iedere lezer duidelijk zal zijn dat we de tekst vooral cynisch en als aanklacht bedoelen. Het was artistiek namelijk een van de hoogtepunten van de voorstelling en verdient het om gehoord te worden !!

Het was best wel doorwerken deze keer. Toen ik voor de zomer door Ton Nizet werd gebeld met de vraag of het mogelijk was om in een half jaar een volledige musical te schrijven, gaf ik aan dat dat wel kon. Alleen echt alles af voordat de repetities zouden beginnen, dat zou wel lastig worden.

En dat is inmiddels ook gebleken. Allereerst is het bij componeren natuurlijk niet zo dat je achter je piano kruipt en dat alles dan maar automatisch uit je hoofd en je handen vloeit. Daar komt heel wat meer bij kijken. Het begint met het lezen van het script en het inleven in het verhaal. Dan maak je een beetje een grove opzet, zodat er genoeg afwisseling tussen de verschillende nummers zit. Tegelijkertijd moet er natuurlijk ook een samenhang zijn.

Het begint voor mij altijd met een ouverture. Een instrumentaal klankstuk dat de sfeer van de volledige productie weergeeft. Dit is als het ware het visitekaartje en daar besteed ik altijd wat meer aandacht aan.

Daarna schrijf je eerst de ensemble nummers, zodat er genoeg materiaal is voor de eerste repetities. Op zich hoef je een musical natuurlijk niet perse in de goede volgorde te schrijven, maar je moet dan wel opletten dat je bij je oorspronkelijke plan blijft.

Daarna kwamen de solo nummers en duetten aan bod. Bij die duo’s kun je weer afwisselen met exacte samenzang (homofoon), of meer dat de verschillende stemmen door elkaar heen zingen (polyfoon). Dat laatste vind ik altijd het leukste om te schrijven. Ook kun je die twee combineren. En dat is in het nummer Ach Meisje uit Hier adem ik vrij goed te horen in het filmpje hiernaast.

Als laatste schrijf ik de instrumentale stukken. Intro’s, Outro’s, Underscores (muziek onder gesproken tekst) en Scene Changes (muziek om scenes te koppelen). Vaak bestaan die uit toonmateriaal van de vocale nummers. En daar ben ik nu mee bezig. De laatste loodjes en dan ben ik klaar met het schrijven van mijn vierde musical Frontstad.

Dat zijn de instrumenten die komende zaterdag twee stukken van mij zullen gaan laten klinken. En dan het beiaard van de Heikese Kerk in het centrum van Tilburg om precies te zijn. Ik ben heel benieuwd hoe dat zal zijn als ik zelf komende zaterdag zittend op een terras mijn muziek over de hele binnenstad hoor klingelen.

Vorig jaar werd ik benaderd door de stichting Vrienden van de Tilburgse Beiaard of ik bereid was een stuk te componeren voor dat beiaard. Nu houd ik wel van een uitdaging, dus daar hoefde ik niet lang over na te denken. De beiaard was al een paar jaar niet meer live te horen geweest omdat de beiaardier, Carl van Eyndhoven vanwege veiligheidsredenen de toren niet in mocht. Inmiddels is alles dusdanig aangepast dat dat weer kan.

De stichting had in de tussentijd diverse Tilburgse componisten benaderd om voor dat beiaard te schrijven zodat er een splinternieuw boek met nieuwe Tilburgse composities voor beiaard kon worden samengesteld. En ook ik was dus een van de gelukkigen. Samen met nog 17 andere Tilburgse componisten.

Nu heb ik nog nooit eerder voor een dergelijk instrument gecomponeerd, dus dat was wel een dingetje. Gelukkig kreeg ik een uitgebreide handleiding met de mogelijkheden en onmogelijkheden van dit instrument. Om te oefenen heb ik eerst maar eens een bekend nummer van mijzelf genomen en dat bewerkt voor beiaard. En natuurlijk koos ik voor Hier adem ik vrij. Vervolgens heb ik een nieuw origineel werk geschreven: Rondo ‘t Heike.

En zo begint mijn lijst voor composities voor Tilburg al aardig te groeien. Het Tilburgse carnavalslied Zot zen is zo gek nog nie uit 2020, twee musicals over Tilburg namelijk Moordhoek (2017) en Hier adem ik vrij (2024), een Requiem voor Tilburg (2024) en nu dus Rondo ‘t Heike voor Beiaard.

De twee werken zullen komende zaterdag 15 maart tussen 15.00 uur en 16.00 uur te horen zijn in de omgeving van het Forum en de Oude Markt in Tilburg. De beiaardier zal ook nog bestaande werken spelen en nog twee nieuwe composities, namelijk van Harrie Swinkels en Jo Sporck. Een complete speellijst is hier te vinden. Mijn nummers zijn als voorlaatste van het programma aan de beurt.

Na een paar dagen carnaval gevierd te hebben, met als hoogtepunt een heel mooi afscheid bij mij commissie Festiviteiten, is het even wat rustiger. Er staan zeker nog een paar mooie dingen op het programma maar de druk is even van de ketel.

Op dit moment ben ik bezig met de laatste 5 nummers van de musical Frontstad. Niet dat het dan helemaal klaar is, want er moeten nog de nodige underscores en scene changes gemaakt worden. Voor de niet musical kenners onder ons: dat zijn vaak stukken met toonmateriaal wat al eerder is geschreven en zo een verbindende functie heeft in het totaalplaatje van een musical.

Op 7 september zal deze productie in première gaan in Theaterhotel de Oranjerie in Roermond. Voor de geïnteresseerden: kaartjes zijn te verkrijgen via deze link. Andere voorstellingen zijn van 10 t/m 14 september.

Verder zijn de eerste bouwstenen gelegd voor de opvolger van Hier adem ik vrij in Tilburg. Er wordt al flink gebrainstormd over de invulling van alweer mijn vijfde musical productie. En daar blijft het niet bij, want ook de eerste besprekingen van productie nummer zes zijn alweer geweest. Ik kan alleen over beide producties nog niet veel zeggen, maar ze zullen in ieder geval beiden in Tilburg te zien zijn.

Naast deze muzikale werkzaamheden zal ik me de komende tijd vooral bezig gaan houden met de bosdagen op Landgoed Sparrenhof. Meer dan 500 leerlingen van diverse leeftijden zullen de komende maanden al spelend in de natuur gaan leren. Een prachtige samenwerking van T-Primair en Fontys.

Dat allemaal wat het vooruitblikken betreft. Terugkijken gaat ook nog gebeuren. Ik ben bezig om de songs van mijn musical Hier adem ik vrij te publiceren op diverse streamingsdiensten. Nog een paar dingen regelen en dan kan iedereen nog eens nagenieten van deze productie. De terugblik hiernaast in het filmpje is het tweede deel van mijn Requiem. Een prachtig lied gezongen door Ingrid van den Nieuwenhuizen op tekst van Frank van Pamelen. Daarmee zijn alle delen in mijn blogs te beluisteren geweest. Het volledig requiem staat op Spotify en YouTube