Dat muziek en politiek elkaar beïnvloeden, is niks nieuws. Mijn vrouw schreef er zelfs haar eindscriptie over voor haar eindexamen Schoolmuziek op het conservatorium. En ook in mijn eigen persoontje komen deze twee maar al te vaak bij elkaar.

Dat bracht mij op het idee om mijn eigen muziekgeschiedenis eens onder de loep te nemen. Hoe verweven zijn deze twee in mijn eigen muziekloopbaan nu eigenlijk geweest? Een van de eerste concerten die voor mij een raakvlak met politiek hadden was met het Brabants Jazz Orkest en het project Freedom. Hier stond de muziek centraal van het Liberation Orchestra uit de jaren ’70. Via de link lees je daar meer over.

In datzelfde jaar arrangeerde ik voor de MusicAllFactory (MAF) de musical Cabaret die zich afspeelt in het Berlijn van 1929 en 1930 als de Nazi’s aan de macht komen. In 2016 maakte ik een nieuw arrangement van deze musical en dirigeerde ik de voorstellingen van Boems in de schouwburg in Tilburg.

Bij diezelfde MAF arrangeerde en dirigeerde ik in 2010 Parade. Over de verhitte politieke situatie in Atlanta enige jaren na de Amerikaans Burgeroorlog. Deze musical zou de inspiratie vormen voor mijn eigen eerste productie Moordhoek in 2017. Ook niet bepaald een stuk zonder politieke lading.

Tussendoor speelde ik inmiddels bij het Fietsharmonisch orkest bij diverse straatoptredens. Eentje die me bijbleef was de mars tijdens de 1 mei viering in Antwerpen. Waar we staand voor een volle tribune de Internationale speelden.

En zo waren er diverse momenten in ensembles en bands waar ik meespeelde met raakvlakken op het politieke gebied. Eentje die er uitsprong was natuurlijk Krapte Snapte, dat ik samen met Pieter Bon en Ton Wilthagen schreef en uitvoerde. Bij de opname zongen ook de wethouders Maarten van Asten (VVD) en Esmah Lahlah (tegenwoordig kamerlid GroenLinksPvdA) mee.

In het filmpje hiernaast een nummer uit Hier adem ik vrij, waar minister Thorbecke samen met een paar collega ministers zingt over het inperken van de macht van de koning in het Nederland van 1848. Hoe politiek wil je het hebben.

Het afgelopen weekend stond voor mij in het teken van mijn belangrijkste bezigheid de afgelopen 25 jaar. Musical. Had ik het vorige week over erfgoed en het componeren van musicals. Nu wil ik wat uitgebreider bij dit genre stilstaan. En dan niet bij musicals die ik de afgelopen jaren heb gecomponeerd maar met name hoe ik tot het componeren ervan gekomen ben. En dat begon met het spelen van musicals gevolgd door het arrangeren en dirigeren. 

Afgelopen maandag was de reünie van de MAF, oftewel de MusicAllFactory. Een opleiding die dit jaar 30 jaar bestaat. Ik kon helaas niet de hele avond, maar heb het slot mogen meemaken en ontzettend veel cursisten en collega’s nog kunnen spreken. Vanaf de oprichting in 1995 speelde ik mee in het orkest bij de eindvoorstellingen en van 2000 tot en met 2010 was ik muzikaal leider en arrangeur. En dat heeft een flinke bibliotheek aan arrangementen opgeleverd.

Het was op deze opleiding dat ik in contact kwam met mijn favoriete schrijvers. Michael Kunze (tekst) en Sylvester Levay (muziek). Ik heb het genoegen gehad om maar liefst 3 producties van hen op de planken te kunnen zetten. Mozart (2x), Tanz der Vampire en Elisabeth (ook 2x).

En die laatste was de afgelopen week in de schouwburg hier in Tilburg te zien. Ik postte al eerder op Facebook hier iets over omdat Danique Dusee de hoofdrol speelde als de jonge Elisabeth. Ik ken haar al lang en heb haar geweldige ontwikkeling van dichtbij mogen meemaken. Het was fantastisch om haar op het toneel hier in Tilburg te zien stralen. En met haar de hele cast waaronder Pia Douwes, Julius de Vriend en Milan van Waardenburg.

Mijn favoriete musical is echter niet Elisabeth maar Mozart, en dan specifiek het nummer Wie wird man seinen Schatten los. Ik heb deze 2 maal mogen dirigeren bij de MAF waarvan de laatste keer in 2009. Ik kan rustig zeggen dat deze componist nog steeds een belangrijke inspiratiebron is, en een belangrijke aanleiding voor het schrijven van mijn eigen musical Hier adem ik vrij.

Helaas heb ik geen opname van die voorstelling, maar hiernaast het originele Duitstalige nummer. Laat je net als ik meevoeren door de kracht die deze muziek uitstraalt. Jammer genoeg worden de musicals van Kunze en Levay slechts zelden in Nederland opgevoerd.

Vorige week kwam het bericht naar buiten dat Tilburg is genomineerd voor de BNG Erfgoedprijs. Dit jaar is het thema voor die prijs immaterieel erfgoed, het levend erfgoed dat gemeenschappen delen en doorgeven. Dat Tilburg genomineerd wordt komt onder andere door het verzamelen van verhalen uit het (post)koloniale verleden van Tilburg.

Als woordvoerder erfgoed in de gemeenteraad ben ik hier natuurlijk trots op. Maar er is nog een reden wat mij een extra gevoel van trots geeft. In 2019 was ik namelijk zelf immaterieel erfgoed. Eind 2018 startte het stadsmuseum de expeditie Erfgoedkaravaan. Negen initiatieven werden belicht die verbinding brachten in de stad. Mijn musical Moordhoek werd uitgekozen als Erfgoedkaravaan #4.

Het deed me terugdenken aan een heel spannende periode. Dit was mijn eerste grote muziektheater productie. En deze had in de aanloop al het nodige stof doen opwaaien. Wie maakt er nu in hemelsnaam een musical over de verkrachting van en moord op een jong meisje, Marietje Kessels? Niet iedereen in de stad was hier opgetogen over. Sommigen lieten mij dat ook weten.

Echter toen de productie eenmaal in het theater stond, verstomde de kritiek snel. Niet elke musical hangt van glitter en glamour aan elkaar en dat was bij Moordhoek dus ook niet het geval. Het mooiste compliment hierover kreeg ik van nazaten van de Tilburgse instrumentenmakersfamilie Kessels. Zij waren zeer positief en vonden dat de voorstelling met respect en integriteit was gemaakt.

Nu, zoveel jaren later en 3 producties verder, kan ik stellen dat eigenlijk elke musical die ik tot nu toe gemaakt heb wel iets met geschiedenis te maken heeft. De musicals over rijksbouwmeester Cuypers en Koning Willem II hebben op de planken gestaan. En in september gaat Frontstad over de laatste maanden oorlog in Roermond in première.

Deze week ben ik begonnen met het componeren van mijn vijfde musical. Een ding kan ik al wel verklappen. Het zal weer over iets historisch gaan. Wat precies? Dat houd je nog van me tegoed.

Een vraag die om de zoveel tijd weer de kop op steekt is: “Wat is eigenlijk jouw favoriete muziek?”. Een vraag die voor mij eigenlijk schier onmogelijk te beantwoorden is. Muzikanten zijn geneigd om bij zo’n vraag uit te gaan van de belevingswereld waarin zij zelf werkzaam zijn. Of wellicht werkzaam in hadden willen zijn.

Zo stond ik een aantal dagen geleden te praten met een violist van het Metropole orkest en liet ik mij ontvallen dat ik daar wel in had willen spelen. Maar ja, ik kwam er met mijn Tuba iets te laat achter dat ik lichte muziek eigenlijk ook wel heel leuk vond. Ik vond het repertoire van dat orkest gewoon ontzettend gaaf.

Tegelijkertijd genoot ik ook van de grote symfonien van Mahler en Bruckner. En ja, had ik misschien wat harder moeten studeren en audities moeten doen voor een symfonieorkest? Mensen die mij nog kennen van het conservatorium weten dat ik redelijk nonchalant fluitend door mijn opleiding ben gerold. Echt fanatiek ben ik daar nooit geweest en uren per dag studeren is me nooit gelukt.

Het voordeel van deze keuze destijds was dat ik heel veel dingen leuk vond. En dus ook met heel veel soorten muziek in aanraking kwam. Niet alleen als blazer, maar later ook als dirigent en arrangeur. Klassiek, Jazz, Funk, Dixieland, Modern Klassiek, Wereldmuziek, Pop, Rock, Filmmuziek, Musical, Theatermuziek, etc.

Maar ga me dus niet vragen wat mijn favoriet is, want ik kan dan echt niet kiezen. En als ik dan toch een keuze moet maken, dan is dat vaak een lied of een stuk waar veel dingen bij elkaar komen. En daar heb ik hiernaast een heel mooi voorbeeld van staan. Een Chanson gezongen tijdens een carnavalsconcert, met een tekst in het dialect maar vervolgens in een klein arrangement en mooi ingetogen begeleid.

Maar begin er volgende week niet over, want dat is het waarschijnlijk weer heel iets anders.

Een paar weken geleden had ik het nog over de laatste loodjes, maar nu kan ik eindelijk zeggen…..hij is af. Mijn 4e musical Frontstad is klaar. Alle orkestbanden, vocal scores, partituren en partijen zijn af. Dat geeft weer een heel voldaan gevoel.

Het blijft altijd spannend om een volledige productie te componeren. Zeker voor iemand die toch voornamelijk op zijn gevoel schrijft. Het moet namelijk wel een geheel gaan vormen en tegelijkertijd moeten er ook zogenaamde tegenkleuren in zitten. Gelukkig voor mij blijkt mijn gevoel dan dusdanig te werken dat dat op de een of andere manier toch weer goed komt.

Een garantie daarvoor is natuurlijk het orkest en met name de samenstelling. Doordat die samenstelling bij de meer dan 20 nummers niet verandert, blijft het homogeen klinken. Daarnaast kies je ook in het orkest voor een paar hoofdrollen, net als in de cast.

Bij Frontstad is de hoofdrol overduidelijk voor de viool weggelegd. Mensen die de ouverture al eerder hebben gehoord, zullen dat herkennen. De viool wordt daarin ondersteund door de fluit en de klarinet. De tegenkleur wordt gevormd door de elektrische gitaar. Tot slot is de rol van de pauken en het slagwerk zeker niet onbelangrijk als het gaat om de dreiging die een oorlog met zich meebrengt.

Hiernaast een compilatie om een indruk te geven van de muziek. Dit is natuurlijk allemaal nog MIDI geluid. En hoewel de techniek tegenwoordig best goed is, blijft het een computer die speelt. Dat is toch wat anders dan een live orkest. Gelukkig gaat Frontstad straks gespeeld worden door een orkest van 11 muzikanten.

Om daarom een echt duidelijk beeld te krijgen, zit er maar een ding op. En dat is komen kijken en luisteren natuurlijk. Dat in september van dit jaar. Kaartjes zijn al verkrijgbaar en sommige voorstelling zitten zelfs al aardig vol. Wie weet tot dan?